Sinds kort heet de Euro 95-benzine van Shell Fuel Save. Shell beweert dat je daarmee een liter benzine op een tank van 50 liter kunt besparen. Of dat werkelijk zo is valt nog te bezien, maar die discussie ga ik hier niet aan. Dat hebben anderen (klik, klik) al gedaan.
Ik wil het hebben over de slagzin die Shell voor Fuel Save hanteert: de zuinige benzine. Als iets zuinig is dan betekent dat dat het niet veel gebruikt. Ik kan bijvoorbeeld zuinig met mijn geld zijn, mijn HR-ketel is zuinig met gas of mijn douchekop is zuinig met water. Zuinig vereist een verbruiker en het verbruikte. De douchekop is de verbruiker en water het verbruikte, dus de verbruiker kan zuinig zijn en het verbruikte niet.
Shell beweert dat zijn benzine zuinig is, dus ook dat de benzine een verbruiker is. Ik had verwacht dat de motor de verbruiker zou zijn en de benzine het verbruikte, maar laat ik aannemen dat ik mis zit. Als benzine de verbruiker is, wat verbruikt het dan? Misschien zuurstof tijdens het verbrandingsproces? Nee, ook zuurstof wordt net als benzine verbruikt door de motor.
Verbruikt benzine dan de motor? Door gebruik slijt de motor en zonder benzine geen gebruik, dus de bewering dat door Fuel Save je motor minder slijt zou waar kunnen zijn. Maar dat is niet wat Shell beweert, Shell beweert dat je meer kilometers op een tank rijdt.
Ah, ik heb het! Fuel Save is zuinig met kilometers en verbruikt dus minder kilometers per liter. Je rijdt met deze benzine dus…. minder kilometers op een tank. Hmmm, wacht even, hier klopt iets niet. Shell had Fuel Save dus niet de zuinige benzine moeten noemen maar de verspillende benzine!
De onduidelijkheid in de slogan van Shell is niet zo zuinig en daarom geef ik de zuinige benzine een zuinige 4 op de irrischaal.
Irritaal 
Het woordenboek (Van Dale) geeft als betekenis van ‘zuinig’ onder andere: “(van zaken) weinig verbruikend, synoniem: voordelig, economisch.” Met onder andere het voorbeeld ‘zuinig in gebruik’. Het lijkt mij dat ‘zuinige benzine’ kort is voor ‘benzine die zuinig is (in het gebruik).’ Daar is toch niets mis mee?
De betekenis ‘weinig verbruikend’ die Van Dale geeft, slaat mijns inziens op de verbruiker en niet op het verbruikte. De synoniemen hebben een bredere betekenis. Ik begrijp dat ‘zuinige benzine’ kort is voor ‘benzine die zuinig is in het gebruik’, maar zuinig is een eigenschap die meer op het gebruik slaat dan op het gebruikte.
@Ben: dus jij vindt ‘zuinig in het gebruik’ ook een verkeerde (of irritante) omschrijving? Want daarvoor geldt natuurlijk hetzelfde.
Ik denk trouwens dat de beeldspraak anders is dan jij veronderstelt. Ik denk dat ‘zuinige benzine’ benzine is die maar een kleine aanslag op jouw financixc3xable middelen doet. De gedachte is dus dat de benzine jouw geld verbruikt, en dat zuinige benzine dat minder doet dan gewone. Ik leid dat af uit de synoniemen “voordelig, economisch” die Van Dale geeft. Die slaan allebei op het uitgeven van geld.
@taalprof: nee, ik vind ‘zuinig in het gebruik’ geen irritante omschrijving, ‘zuinige benzine’ wel.
Als benzine je geld verbruikt, dan ben ik het met je eens. Zo had ik het nog niet bekeken. Maar ik denk dat Shell doelt op het gebruik van minder benzine door je motor.
“Maar ik denk dat Shell doelt op het gebruik van minder benzine door je motor.” Ik dacht dat altijd van je motor afhing. Ik ben natuurlijk ook maar een leek in auto’s hoor.
@Kevin: dat hangt van veel factoren af: je motor, het wegdek, de weeromstandigheden, je rijstijl. Dat was de discussie die ik niet aan wilde gaan 🙂
Ik denk dat Ben gewoon gelijk heeft. Ze hadden het beter besparende benzine of besparende brandstof kunnen noemen. Door de speciale eigenschappen van de benzine verbruikt de auto minder brandstof en wordt de auto dus zuiniger. En wie zuinig is op z’n portemonnee koopt dus FuelSave.
Ter vergelijking: zuinige koffie zou dus koffie zijn waarvan je minder nodig hebt om dezelfde smaak te bereiken en waardoor je per pak xc3xa9xc3xa9n kopje meer kunt zetten.
Typisch weer een wat ondoordachte kreet van de reclamejongens. Ik hoop dat er binnenkort wat zuinige euro’s op de markt komen.
Het lijkt erop dat ‘zuinig’ als eigenschap van de gebruiker van de benzine verplaatst wordt naar de benzine zelf. Ik stel voor dat de jacht wordt geopend op dit soort verplaatsingen. Wat dacht men van de melk van AH die al enige tijd met ‘langere houdbaarheidsdatum’ wordt verkocht? Ja, met hhououddbbaaaarrhheieiddssddaattuumm. En dan te bedenken dat zo’n formulering vast en zeker van reclamebureau tot Directie wordt gecontroleerd en goed bevonden. Mijn melk werd er op slag zuur van.
Let ook op de timing van Shell. Volgens mij rijden alle auto’s na de winter sowieso een stukje zuiniger.
Beste Ben,
Zonder inhoudelijk welke discussie dan ook aan te willen gaan;-) wil ik je even wijzen op de ‘bezine’ in de derde alinea. Dat zou ik even corrigeren!
Die tikfout was me nog niet opgevallen. Ik heb hem verbeterd. Bedankt!
Beste Ben,
Dit is op alle slakken benzine leggen. NormaLITER ben ik vol lof over de beschreven taalirritaties, maar dit maal vind ik het artikel een beetje … euhm … zuinig.
Hindert niet, volgende keer zit ik vast weer te smullen van jouw maaksels! 😉
Groeten,
Gsorsnoi
@Gsorsnoi: ik vind juist dat er geen druppel benzine tussen mijn argumentatie te krijgen is, zelfs geen zuinige 🙂
Zuinig slaat in deze context volgens mij op het milieu. De benzine zou in deze dan een gebruiker zijn van het milieu. Het milieu het gebruikte…..
het zal wel reclame-logica zijn ( die ook nog werkt ook waarschijnlijk…)
Dit lijkt me dezelfde discussie als die van ‘luie stoel’, ‘warme bakker’, ‘dodelijke slachtoffers’ en ‘misdaden tegen de menselijkheid’.
De taalkundige verklaring hiervoor is metonymie, zie ook dit advies van Onze Taal (http://www.onzetaal.nl/advies/dodelijk.php).
Ik moet er wel bij vermelden dat ik de laatste twee voorbeelden die ik heb genoemd van ‘mindere metonymische kwaliteit’ vind dan de eerste twee: ik heb het gevoel dat die zijn ontstaan doordat ‘dodelijk slachtoffer’ vriendelijker klinkt dan ‘dood slachtoffer’ of gewoon ‘dode’. Wat mij betreft is het dus eerder een bijzondere vorm van eufemisme.
Al met al vind ik ‘zuinige benzine’ dus nog niet eens zo erg.